Orgels /
Haarlem / Antonius van Padua- of Groenmarktkerk
Groenmarkt,
Haarlem
Kerk
In 1844 werd aan de Groenmarkt in Haarlem een nieuwe
kerk gebouwd ter vervanging van een schuilkerk in de Damsteeg. Het gebouw werd
ontworpen door de Vlaamse architect Tilman Francois Suys. De nieuwe kerk in
neo-classistische stijl werd gewijd aan de H. Antonius van Padua en wordt in de
volksmond ook wel Groenmarktkerk genoemd. Tot 1894 was de kerk eigendom van de
paters Franciscanen waarbij de kerk ook wel Paterskerk werd genoemd.
In de kerk zijn twee galerijen boven elkaar aangebracht naar eis van de
toenmalige Minster van Eredienst waarbij een kerk over 2000 (staan)plaatsten
moest kunnen beschikken, zodat niet voortdurend nieuwe kerken gebouwd hoefden te
worden.
Voormalige orgel
Orgelbouwer Matthias van den Brink & Zonen uit
Amsterdam kreeg in 1850 opdracht om een nieuw tweeklaviers orgel met 24 stemmen te bouwen voor de zes jaar eerder gereed
gekomen kerk. De oplevering liet echter lang op zich wachten, pas na een
gerechtelijke uitspraak door de Arrondissementsrechtbank van Amsterdam over de
slechte geleverde kwaliteit, werd het orgel in 1853 opgeleverd. De
speeltafel, die zich midden onderin het front bevond, werd gecamoufleerd door
een schijnrugwerk.
|
Dispositie van het Van de Brink-orgel (1853): |
||
|
Hoofdwerk: |
Positief: |
Pedaal: |
|
Bourdon 16' |
Viola Prestant 8' |
Subbas 16' |
|
Prestant 8' |
Bourdon 8' |
Prestant 8' |
|
Holpijp 8' |
Octaaf 4' |
Holpijp 8' |
|
Octaaf 4' |
Fluit Douce 4' |
Octaaf 4' |
|
Fluit 4' |
Octaaf 2' |
Fagot 16' |
| Quint 3' | Sesquialter II sterk disc. | Trombone 8' |
| Octaaf 2' | Flageolet 1' | |
| Mixtuur II-III-IV sterk | Dulciaan 8' | Werktuiglijke registers: |
| Cornet IV sterk disc. | Koppel HoofdwerkPositief | |
| Trompet 8' bas/disc. | Koppel Pedaal-Hoofdwerk | |
| ` | Afsluiting Pedaal | |
| Tremulant Positief | ||
| Crescendoregister Positief | ||
| Ventil | ||
Het Van den Brink-orgel in de Groenmarktkerk werd in 1913 vervangen door een nieuw orgel van Adema en overgeplaatst naar de Kogerkerk in Koog aan de Zaan. Dit orgel is in 1913 verkocht aan de Kogerkerk in Koog aan de Zaan.
Huidige orgel
Op 29 april 1911 kreeg de firma P.J. Adema &
Zn. de opdracht een nieuw orgel voor de kerk te bouwen. Het ontwerp kende 35
stemmen, maar er werden er slechts 20 gerealiseerd. Op het patroonsfeest van
Antonius van Padua, 13 juni 1913, werd het in gebruik genomen. De 15 ontbrekende
registers konden op afroep worden geplaatst, zodra er geld was.
In 1952 verrichtte Hubert Schreurs een restauratie. De dispositie werd hierbij
gewijzigd volgens het neo-barokke klankideaal. Op 23 maart 1952 is het
instrument door Albert de Klerk weer in gebruik genomen.
In 1965 verving Schreurs de pneumatische tractuur door een electrische. Er werd
ook een nieuwe speeltafel geplaatst. Het orgel kent thans 37 stemmen. In 1989 is
het schoongemaakt, en is het pedaal opnieuw geοntoneerd.
|
Huidige dispositie van het Adema-orgel (1911): |
||
|
Hoofdwerk: |
Reciet: |
Pedaal: |
|
Principaal 16 |
Viola Major 16 |
Contrabas 16 |
|
Bourdon 16 |
Principaal 8 |
Subbas 16 |
|
Praestant 8 |
Viola 8u |
Open Bas 8 |
|
Salicionaal 8 |
Vox Caelestis 8 |
Cello 8 |
|
Fluit Harmoniek 8 |
Bourdon 8 |
Gedekt 8 |
| Holpijp 8' | Quintadeen 8' | Open Fluit 4' |
| Octaaf 4' | Viola 4' | Mixtuur II-IV sterk |
| Roerfluit 4' | Fluit Harmoniek 4' | Bazuin 16' |
| Nasard 2 2/3' | Flageolet 2' | Trombone 8' |
| Doublet 2' | Mixtuur IV sterk | |
| Mixtuur III-V sterk | Sesquialter I-II sterk | Werktuiglijke registers: |
| Cornet V sterk disc. | Trompet 8' | Koppel Hoofdwerk-Reciet |
| Cymbale III sterk | Clarinet 8' | Koppel Pedaal-Hoofdwerk |
| Trompet 8' | Vox Humana 8' | Koppel Pedaal-Reciet |
| Tremulant Reciet | ||
| Diverse vaste combinaties | ||